Almanya’da yapılan geniş çaplı araştırma, ultra işlenmiş gıdalarda yer alan tatlandırıcı, renklendirici ve aroma vericiler gibi katkı maddelerinin erken ölüm riskini belirgin şekilde artırdığını ortaya koydu. Uzmanlara göre günlük beslenmede bu ürünlerin oranı %18’i geçtiğinde risk ciddi oranda yükseliyor.
Uzun süredir obezite, kalp hastalıkları, tip 2 diyabet ve bazı kanser türleriyle ilişkilendirilen ultra işlenmiş gıdalar, bu kez en riskli katkı maddeleriyle gündeme geldi. Almanya’da yürütülen yeni bir araştırma, hangi bileşenlerin erken ölüm riskini artırdığını ayrıntılı olarak inceledi.
ARAŞTIRMANIN DETAYLARI
Çalışmada, 2006-2010 yılları arasında Birleşik Krallık’ta yetişkinlerden toplanan UK Biobank verileri kullanıldı. Ortalama yaşı 57 olan 180 binden fazla katılımcının yüzde 57’si kadın, yüzde 43’ü erkekti.
Bilim insanları, ultra işlenmiş gıdalarda yaygın bulunan katkı maddelerini beş kategoriye ayırdı:
- Tatlandırıcılar
- Tat güçlendiriciler
- Renklendiriciler
- Şeker çeşitleri
- Aroma vericiler
Araştırmada bu katkı maddelerinin yüksek tüketim düzeylerinde erken ölüm riskini artırdığı tespit edildi.
BAZI BİLEŞENLER DAHA AZ RİSKLİ ÇIKTI
Araştırmaya göre jelatin gibi bazı jelleştiricilerin ölüm riskini azaltabileceği gözlemlendi. Ayrıca işlenmiş yağlar, protein kaynakları ve lif gibi bileşenlerle ölüm riski arasında anlamlı bir ilişki bulunmadı.
GÜNLÜK KALORİNİN BEŞTE BİRİ ULTRA İŞLENMİŞ GIDALARDAN
Katılımcıların günlük kalori alımının ortalama %20’sinin ultra işlenmiş gıdalardan oluştuğu belirlendi. 11 yıl süren takipte 10 bin 203 kişi hayatını kaybetti. Analizler, günlük beslenmede ultra işlenmiş gıdaların oranı %18’i geçtiğinde ölüm riskinin anlamlı derecede arttığını gösterdi.
Uzmanlar, katılımcıların gıda tüketimlerini kendi beyanlarına göre bildirmesinin sonuçlarda sınırlılık oluşturabileceğini belirtiyor. Ancak bulgular, önceki araştırmalarla büyük ölçüde paralellik gösteriyor.
DAHA ÖNCEKİ BULGULAR DA BENZER SONUÇ VERDİ
Geçtiğimiz ay yayımlanan başka bir araştırma, ultra işlenmiş gıdaların kilo vermeyi zorlaştırdığını göstermişti. İngiltere’de yapılan çalışmaya göre, bu ürünlerden uzak duran kişiler düzenli tüketenlere kıyasla iki kat daha fazla kilo veriyor.
ULTRA İŞLENMİŞ GIDALAR NELERDİR?
Ultra işlenmiş gıdalar, yüksek oranda ilave yağ, şeker ve tuz içerirken protein ve lif bakımından düşüktür. Ayrıca evde kullanılmayan katkı maddeleri barındırırlar. En bilinen örnekleri şunlardır:
- Dondurulmuş hazır yemekler
- Sosis ve işlenmiş et ürünleri
- Gazlı içecekler
- Cipsler ve bisküviler
- Ketçap ve benzeri soslar
Bu ürünler genellikle raf ömrünü uzatmak, lezzet artırmak ve kolay tüketim sağlamak için üretilir. Ancak doğal içerikten oldukça uzaktır.
ÖLÜM RİSKİNE KARŞI BİLİNÇLİ TÜKETİM
Araştırma, ultra işlenmiş gıdalarda yer alan katkı maddelerinin ölüm riskini artırdığını net biçimde ortaya koyuyor. Uzmanlar, bu ürünlerin günlük beslenmedeki payını azaltmanın hem bireysel sağlık hem de toplum sağlığı açısından kritik olduğunu vurguluyor.
